حلالهای نفتی یا وایت اسپریتها (White Spirit) عمدتاً محصولات گروه AW و مخلوطی از هیدروکربنهای (۷کربنه الی ۱۲کربنه) پارافینی و اروماتیکی با دامنه تقطیر ۲۰۰-۱۴۲ درجه سلسیوس و نقطه جوش ۱۰۵ الی ۲۰۵ درجه سانتیگراد هستند که به عنوان حلال، رقیق کننده، شستشودهنده، حامل موادافزودنی و مواد اولیه در بسیاری از صنایع نظیر رنگ رزین، لاکسازی، چسبسازی، تینرسازی، سیمسازی، واکس و پولیش، چرمسازی و مرکبسازی کاربرد دارند.
ترکیب رایج برای وایت اسپریت معمولاً دارای بیش از ۶۵ درصد از هیدروکربن C10 و یا هیدروکربنهای با تعداد کربنهای بیشتر است.
در صنعت از وایت اسپیریت به عنوان تمیزکننده و چربیگیر قطعات و ابزار ماشینآلات استفاده میشود. این حلال به خصوص ویژگیهای منحصر به فردی در زمینهی تمیز کردن سطح فلزات از روغنها، گریس، کربن و دیگر مواد دارد. همچنین هنرمندان نقاش از این حلال به عنوان جایگزینی برای تربانتین استفاده میکنند چرا که کمتر قابل اشتعال و کمتر سمی است. از وایت اسپیریت همچنین در صنعت عکاسی نیز استفاده میشود.
انواع وایت اسپریت
انواع حلالها و وایت اسپریتها شامل موارد ذیل میشوند :
- حلال وایت اسپریت (نفت بی بو) A-B-C
- حلال ۴۰۰
- حلال ۴۰۱
- حلال ۴۰۲
- حلال ۴۰۳
- حلال ۴۰۴
- حلال ۴۰۶
- حلال ۴۰۹
- حلال ۴۱۰
- حلال ۵۰۲
- حلال ۵۰۳
* نکته: حلال ویژه (White Spirit ) مادهای بدون رنگ، شفاف،دارای محلولیتپذیری خیلی پایین در آب و بویی مشخص است.این ماده به حلالهای ۴۰۰ ، ۴۰۱، ۴۰۲ ،۴۰۳،۴۱۰ طبقهبندی میشود.
حلال وایت اسپریت (نفت بی بو) A-B-C
وایت اسپریتی است که مورد پالایش بیشتری قرارگرفته است تا اجزا سمی آروماتیک آن جدا شوند. این حلال برای مواردی مانند نقاشی رنگ روغن که انسان در تماس مستقیم با حلال قرار دارد توصیه میشود.
حلالهای ۴۰۰ و ۴۰۹
محصول حلال آروماتیک شامل دو نمونه ۴۰۰ و ۴۰۹ است. بخش اعظم حلال ۴۰۹، از هیدروکربنهای آروماتیک (بیش از ۷۵ درصد)، عمدتاً از نوع تولوئن تشکیل شده است. حلال ۴۰۰ با دارا بودن حداقل ۳۰ درصد ترکیبات آروماتیکی، شامل هیدروکربنهای پارافینی و سیکلوپارافینی نیز است.
موارد مصرف:
- این حلالها عموماً به عنوان رقیقکننده در لاک الکلها، رنگها، جلادهندهها و مرکب چاپ کاربرد دارند.
- به عنوان رقیقکننده در ساخت چسبها و به عنوان ماده متشکله تینر نیز مصرف میشوند.
حلال ۴۰۱
حلالهایی متشکل از هیدروکربنهای اشباع شده آلیفاتیک (غیر آروماتیک) و آلیسیلیک با تعداد کربن C7-C12 هستند و شامل حدود ۱۵ تا ۲۰ درصد ترکیبات آروماتیک میباشند.
موارد مصرف
- به عنوان حلال در صنعت نقاشی
- به عنوان حلال استخراجی و چربی زدا در محصولات شوینده و اسپریها، نگهدارندههای چوب، تولید آسفالت، لاکها و جلادهندهها
حلال ۴۰۳ (آروماتیک بالا)
این حلال، مایعی شفاف، به رنگ آب و دارای بوی ملایم بوده، از لحاظ شیمیائی پایدارند و خورندگی ایجاد نمیکند. حلال۴۰۳ بر پایه نفت سفید است و عمدتاً برای تولید هیدروکربورهای سنگین (شبه گازوئیل) مصرف میشود و به علت رونق زیاد بازار خرید و فروش هیدروکربور در کشور همسایه، افغانستان، این حلال در بین تولیدکنندگان داخلی هیدروکربور، تقاضای زیادی دارد.
موارد مصرف:
- به عنوان حلال در تینرهای رنگ و لاک الکل
- به عنوان حلال خشککن رنگها
حلالهای ۴۰۴ و ۴۰۶ و ۴۱۰
حلالهایی متشکل از هیدروکربنهای پارافینی و سیکلو پارافینی با تعداد کربن C5-C8 هستند.
موارد مصرف:
- به عنوان رقیقکننده در لاک الکل ها، رنگ ها، جلادهنده ها و مرکب چاپ
- به عنوان یکی از مواد متشکله تایر، حلال لاستیک و رزین، چسب ها و چسب های نواری
- به عنوان حلال در صنایع شیمیائی، آرایشی و غذائی
حلالهای ۵۰۲ و ۵۰۳
حلالهای فوق بهعنوان حلال نفتی و رنگسازی و دیگر صنایع کاربرد داشته و در ساخت انواع هیدروکربورهای تولیدی مورداستفاده قرار میگیرند.